سکته مغز دومین عامل شایع مرگ در بزرگ سالی و شایعترین علت معلولیت اکتسابی است. این بیماری در افراد طبقات متوسط و پائین اجتماع شایعتر است. احتمال عود سکته مغزی و سکته قلبی ومرگ در ماههای اول بعد از حمله سکته مغزی زیاد است. نظر به اینکه حمله اول و حملات بعدی سکته مغز غالبآ قابل پیشگیری است شناخت و درمان بموقع آن حائز اهمیت است. ۸۰% سکته های مغزی بعلت بسته شدن رگ (ترومبوز)، ۱۵% بعلت پاره شدن رگ و خونریزی داخل مغز و ۵% بعلت خونریزی در پرده های مغز (ساب آراکنوئید) میباشد. کم خونی گذرای مغز (Transient Ischemic Attack = T. I. A. ) بعلت نارسائی جریان خون در قسمتی از مغز ظاهر میشود ، در این عارضه علائم شبیه سکته مغز در مدت کمتر از ۲۴ ساعت قابل برگشت است و در بررسی اسکن مغز آسیب نسجی دیده نمیشود.ندرتآ سکته مغزی در افراد جوان بعلت پاره سدن جدار شرائین گردن (دیسکسیون) پدید می آید. در هر بیمار با علائم سکته مغزی بررسیهای اولیه شمارش خون، قند خون، اوره و کراتینین، کلسترول، تریگلیسرید ،الکترولیتهاLDL, HDL, CRP, PT, PTT, ضروری است، اسکن سی تی مغز برای حصول اطمینان از خونریزی مغز ضرورت دارد. نوار قلب و در فرصتهای بعد اکوی قلب و داپلر شریانهای کاروتید بعمل می آید. در صورت ضرورت اسکن ام آر آی و آنژیوگرافی سی تی یا ام آر بعمل می آید. آزمایشهای اختصاصی دیگر مثل آپولیپوپروتئینها ، انتی بادی آنتی فسفولیپید و آنتی کاردیولیپین ، هموسیستئین ، عربالگری بیماریهای کلاژن عروقی ، آنژیوگرافی با تزریق از راه کاتاتر برحسب مورد انجام میگیرد. پیشگیری و درمان : فعالیت حرکتی ، کنترل چاقی ، کنترل فشار خون ، اجتناب از سیگار و مشروبات الکلی (الکل زیاد) ،کنترل دیابت ، پرهیز از مصرف چربی ها ،و دوری از استرس و افسردگی در پیشگیری از سکته های مغزی اهمیت دارد. در پیشگیری عود سکته مغزی سه عامل : کنترل فشار خون ، مصرف داروهای کاهنده کلسترول ومصرف داروهای ضد پلاکت از اهمیت بیشتری دارد. فشار خون بیمار بهتر است بطور متوسط ده میلیمتر کمتر از حد متعادل شده قبلی نگهداشته شود. بررسی ها نشان داه که با این روال از حملات بعدی سکته ترومبوتیک و خونریزی مغز و انفارکتوس قلب بطور قابل ملاحظه کاسته شده است. در بین داروهای ضد فشار خون گروه ACEs Inhibitor ( مثل کاپتوپریل) و هیدروکلروتیازید موثرترند. از داروهای کاهنده کلسترول سیمواستاتین ۴۰ میلی گرم ویا آتورواستاتین ۸۰ میلی گرم در روز بهتر اثر میکند. کاستن کلسترول به زیر ۱۳۰ یا LDLبه زیر ۷۰ میلیگرم در صد سی سی ایده آل است. این داروها در موارد سکته بعلت خونریزی مغز خطر خونریزی را بیشتر میکند. از داروهای ضد پلاکت آسپرین ۸۰ میلی گرم یک بار در روز به تنهائی موثر است ، اگر به همراه دیپیریدامول داده شود بیشتر موثر است. در موارد محدودیت مصرف آسپیرین مثل خونریزی گوارشی از کلودی پگرول استفاده میشود. تجویز توآم این دارو با آسپیرین در ماههای اول اثرات بیشتر دارد ولی خطر خونریزی را بیشتر میکند. چنانکه علت سکته مغز فیبریلاسیون دهلیزی باشد درمان با وارفارین به مراتب موثرتر از آسپیرین و کلودی پگرول است. جایگزینهای جدید وارفارین مثل دابیقاتران و ریواروکسابان از نظر کنترل درمان آسان ترند ولی به لحاظ قیمت بالا مصرف متداول ندارند. در موارد سکته بعلت دیسکسیون کاروتید درباره مصرف ضد انعقادها و ضد پلاکتها اختلاف نظر وجود دارد. آندارترکتومی و استنت گذاری : در مواردی که تنگی شریانهای کاروتید ۷۰ تا ۹۹ در صد باشد و بیمار ایسکمی گذرا و یا سکته بدون معلولیت گذرانده باشد آندارترکتومی در ۱۸ ماه بعد از عمل ۱۷% عود سکته را کم میکند. اثر پیشگیری در پنج سال به ۵/۶ در صد افت میکند. با توجه به کم تاثیر بودن آندارترکتومی در پیشگیری سکته مغز این اقدام صرفآ باید در مراکز صلاحیت دار کم خطر انجام گیرد. در مواردی که تنگی کمتر از ۵۰% باشد جراحی هیچ فایده ندارد. گذاشتن استنت آسانتر و سریعتر است ولی خطر عود سکته در ماه اول از آندارترکتومی بیشتر است . در سنین بالای ۷۰ سال جراحی به استنت گذاری ارجحیت دارد. بستن فورامن اوال : در موارد سکته های عود کننده از بستن فورامن اوال بین دهلیزهای قلب نتیجه مطلوب بدست نیامده است.